Euro / Dolar Yorumları

Dün ABD’den açıklanan istihdam ve ISM endeksleri beklentilerin üzerinde olumlu açıklandı ancak ISM fiyat endeksindeki düşüş büyük bir soru işareti olarak düşünülmeli. Fiyat düşüşü Fed’in kesinlikle istemeyeceği bir durum. Zira Fed faiz artırmaktan bahsetmiyorken de fiyatlar üzerinde baskı vardı ve sanayi sektörü büyümeye devam ediyordu. Asıl olan büyüme devam ederken fiyat baskısının da oluşmuş olmasıdır. Hatta örnek vermek gerekirse, önceden faiz artırmak için Fed’in belirlediği işsizlik referansı önceleri yüzde 6,5’ti ancak daha sonradan işsizlikteki düşüşe rağmen fiyatlarda bir artış olmaması bu referansı yüzde 5,5 seviyesine kadar düşürmüştü. Dün de aynı şey ISM verilerinde görüldü. Veri yükseldi ancak fiyat verisi yükselmenin aksine düştü. Bu durumun bugün hisse senedi piyasalarında yükselişleri tetiklemesi mümkün görünüyor. Ancak dünkü olumlu verilerin etkisiyle yükselmiş Dolar faizlerinin bugün bir miktar gerilemesi gerek. Bu olduğunda hisse senedi piyasalarında başlaması muhtemel yükseliş hareketi Euro/dolar paritesinin de yükselişini tetikleyecek. Bu nedenle düşüşlerde alım yapmak üzere beklenebilir.

Yunanistan’ın IMF’ye 1,7 milyar Dolarlık borcunu ödememiş olması Yunanistan’ın temerrüde düştüğünü göstermiyor. Hafta sonu Yunanistan’da yapılacak referandum eğer HAYIR ile sonuçlanırsa, yani eğer Yunan halkı Euro’dan çıkma yönünde karar verirse, o zaman 20 Temmuz’daki ödemenin de yapılmayacağı anlamına gelecek ve o zaman Yunanistan temerrüde düştü kabul edilecek. Yunanistan’dan gelen haberler neden pariteyi düşürmedi diye merak ediyorsanız cevabı budur. Bundan sonra ne olabilir? Eğer Yunan halkı referandumda HAYIR derse, o zaman Yunanistan özgürleşir ancak bunun sonucunda ekonomik, siyasi ve sosyal bir sarmala girer. Ancak bu durum Avrupa Birliği’nin birlik olma özelliğini etkilemeyecek olursa ki bu çok olası, kısa, orta ve uzun vadede bu gelişme Euro olumlu algılanacaktır. Gelelim verilere: Bugün ABD’den açıklanacak ISM ve ISM fiyat endeksi verisiyle ADP istihdam verilerini çok yakinen takip etmek gerekir. Eğer istihdam artar ve fiyat endeksinin de beraberinde yükseldiği görülürse, o zaman yükselmesi oldukça muhtemel Dolar faizleri paritenin düşüşünü tetikler. Diğer durumlarda paritenin düşüşleri alım fırsatı olarak algılanır. Gelişmeler Dolar olumlu gelecek olsa da çok da fazla iyi bir seviyede olmayabileceğinden düşüşler paritede alım fırsatı olarak değerlendirilebilir.

Önümüzdeki hafta Yunanistan 1,7 milyar Dolar gibi küçük bir miktar parayı ödeyecek mi ödemeyecek mi meselesi hisse senedi piyasalarının yüzde 4 gibi kayıplara ulaşmasına ve hatta Euro’nun dağılıp dağılmamasına kadar varacak boyutlarda tartışılıyor. Büyük olasılıkla Yunanistan bu parayı ödemeyecek ancak 20 Temmuz’daki ikinci ödeme zamanı geldiğinde gerçek anlamda bazı kararlar alınacak. Çin’in konuya müdahil olup dolaylı yardımda bulunacağını söylemesi dün paritenin toparlanmasına neden olmuş ve parite bir ara 1,1240’lara kadar yükselmişti. Asıl olan şu ki bunların aslında hiçbir önemi yok çünkü ne Euro dağılacak ne de Yunanistan Euro Bölgesi’nden çıkacak ve birkaç hafta içinde piyasalar yine ekonomik verilere göre hareket etmeye devam edecek. İşte bu süreçte paritenin bir kuantum sıçraması yaparcasına belirgin bir hareket yapacağını sanmıyorum. Bundan sonra Euro’nun yükselişleri ve düşüşleri daha çok ABD’den gelecek verilere bağlı olarak değişecek. Fed’in ise Yunanistan odaklı bir şekilde söylemlerini değiştirmesi pek olası değil. Ne de olsa onu ilgilendiren para biriminin başında AMB var. Bu noktada hafta içinde açıklanacak verilere dönüp konuyu değerlendirmek gerekiyor. Avrupa’dan açıklanan enflasyon verileri düşükken, ABD’den açıklanan konut satış verileriyse Dolar olumsuz bir görüntü sunuyor. Bugün Avrupa’dan işsizlik, ABD’den tüketici güveni verileri var. Bu veriler eğer ekonomik bozulmaya işaret edecek şekilde açıklanırsa borsaların düşmesi ve ardından bunu paritedeki düşüşün de takip etmesi gerekir. Diğer durumlarda paritenin yatay bir seyirde kalıp yükseliş potansiyelinin sınırlı olacağını düşünüyorum.

Hafta sonunda Yunanistan’ın Troyka’yla görüşmeleri durdurması, yarın ödenmesi gereken 1,7 milyar Dolarlık borcun ödenmeyip, Yunanistan’ın temerrüde düşmesine neden olabilir. Piyasalar yeni haftaya bu haberin neden olduğu çalkantıyla başlarken, bütün meselenin 1,7 milyar Dolar gibi küçük bir miktara sıkıştırılması gelişmelerin doğru olamayacağını gösteriyor. Bir diğer deyişle Avrupa Birliği 1,7 milyar Dolar’ı mesele yapmayıp, sırf zaman satın almak için bu paranın ödenmesiyle ilgili şartları onaylayabilirdi. Ancak eğer Yunanistan gerçekten temerrüde düşerse o zaman AB’nin Yunanistan’ı gözden çıkardığına işaret eder. Bu durumda Euro’nun düşmeye devam etmesinden çok ağırlıktan kurtulan Euro’nun ne kadar yükselebileceğinden bahsetmek gerekir. Aslına bakılırsa, Yunanistan’ın Euro Bölgesi’nde kalabilecek olması kısa vadede Avrupa Birliği ekonomisi için daha olumlu bir gelişme olurdu. Bu durumda hem Euro fazla yükselmez ve mevcut durum en azından AB ekonomisi toparlanana kadar devam ederdi. Yunanistan meselesini bir kenara koyup yeni haftanın gelecek veri değerlendirmesine baktığımızda tüm dünyada çok önemli ekonomik veri akışı var. Dünyada yaşanan ekonomik sorunların hangi aşamada olduğu ve nereye gidebileceğiyle ilgili onlarca veri açıklanacak. Bu da paritenin ve hisse senetlerinin dalgalanmasını artırabilir. Bu noktada momentumu çok iyi okumak gerekiyor. Örneğin paritenin yeni haftaya belirgin bir düşüşle başlamış olmasının ardından Çin Yuan’ının da değer kaybetmiş olması paritenin düşüşünü yavaşlatabilir. Düşüşünün hızlanması için momentumun devam etmesi gerekir. Eğer momentumda bir yavaşlama olacağı fikri hakimse, o zaman paritenin düşüşleri alım fırsatı olarak değerlendirilir.

ABD’den gelen ekonomik verilerin geneli Dolar olumsuz bir tablo çiziyor ancak sadece perakende ve kişisel harcamalar tarafında olumlu gidişatın devam ettiğini görüyoruz. ABD ekonomisinin dörtte üçünü oluşturan bu olumlu kesit şu ana kadar Dolar olumlu havanın devam etmesine neden olurken olumlu olmaktan uzaklaşan diğer ekonomik faaliyetler kesiti belki ilerde perakende tarafında yaşanacak olumsuzluklara öncü gösterge olabilir. Ya da tam tersi, perakende tarafındaki olumlu gidişat bir noktada ekonominin diğer alanlarında olumlu gelişmelere neden olabilir. Bu bahsettiğim şey elbette bir nedensellik çalışması gerektiren bir durum olsa da, ekonomide bir kesin olumsuz olması, zaten kırılgan büyüme sürecinin daha da riskli hale gelmesine neden olabileceği neredeyse aşikâr bir durum. Bu noktada bugün ABD’den gelebilecek herhangi olumsuz bir veri pariteye aynen Dolar olumsuz olarak yansır. Tabii bu söylediğim senaryo Yunanistan meselesinin Euro olumsuz bir sürece girmemesi varsayımıyla geçerli olur. Bugün Yunanistan’la ilgili herhangi bir olumlu ya da olumsuz haber akışı olmaz ancak hafta sonu, piyasalar kapalıyken haberler alabiliriz. Bu durumda hafta sonu riskini almak istemeyen yatırımcılar Euro almaktan kaçınır. Verilerin Dolar olumlu gelmemesi durumundaysa parite yatay kalır. Kısaca bugün paritenin yükseliş potansiyeli oldukça düşük gözüküyor. Ancak sıkışık ve dar alanda hareketler beklenebilir.

Dün açıklanan büyüme verileri genel itibarıyla olumlu bir resim çizdi ancak verinin türevlerinden olan büyüme fiyat endeksinin beklentilerden farklı olarak düşüşünü durdurmuş olması hepsinden daha önemliydi. Dolar’ın değer kazanımını durdurduğu bir sürece denk gelen dönemi yansıtan bu veri, emtia fiyatlarının da yükseldiği dönemle karşılaştırıldığında aslında nominal talebin gerçek anlamda yükselmediğine dair bir işaret olarak kabul edilebilir. Eğer bu tespit doğruysa, o zaman bugün ABD’den açıklanacak kişisel gelirler, kişisel harcamalar ve onun deflatörü beklentilerden düşük ya da herhangi bir tanesi zayıf gelebilir. Bu da Dolar’ın seans içinde bir miktar gerilemesi anlamına gelir. Eğer bugün Yunanistan’la ilgili olumsuz bir haber akışı oluşmazsa ve yukarıda bahsettiğim verilerin herhangi bir tanesi beklentilerden düşük açıklanırsa düşüşleri alım fırsatı olarak değerlendirmek gerekebilir.